Wrocławianin Zbigniew Żyromski to od wielu lat niestrudzony piewca i dokumentalista Kresów Południowo-Wschodnich. Sam urodzony na Podolu w Monasterzyskach, miasteczku w byłym powiecie buczackim, przemierzył – często piechotą – wszerz i wzdłuż ojczyste strony. Niewielu ma w tej chwili tak dużą wiedzę o tamtej krainie, ludziach, wydarzeniach.
Właśnie ukazała się jego monografia „Miasto kresowe Monasterzyska. Cmentarz katolicki” – wyczerpujący opis dziejów tej nekropolii, jednej z największych na Podolu, liczącej niegdyś około 2000 mogił.
Wydawnictwo to jest efektem wieloletniej pracy autora, licznych wyjazdów, rozmów, poszukiwań źródeł i dokumentów. Album zawiera, obok historii cmentarza, 250 kolorowych zdjęć i opisów zachowanych nagrobków wraz z inskrypcjami (najstarszy pochodzi z początku XIX wieku) oraz komentarze do niektórych postaci tego miasta.
Książką tą Zbigniew Żyromski wpisał się znakomicie w prowadzoną od kilku lat przez Ośrodek Telewizyjny we Wrocławiu akcję ratowania kresowych cmentarzy „Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia”, której koordynatorką jest red. Grażyna Orłowska-Sondej. Wyjeżdżał z nią zresztą wielokrotnie w tamte strony.
Zbigniew Żyromski, „Miasto kresowe Monasterzyska. Cmentarz katolicki”, współpraca: Cezary Żyromski, Mariusz Żyromski, wydawca: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu, 2013.