MENU:

Strona główna
Aktualności
Działalność
Statut
Władze
Członkowie
Zmarli 
Archiwum
Pobierz
Forum
Książki 
Gratulujemy 
Linki

 

Tadeusz Lutogniewski (1922 - 2002)

Twórca i redaktor niezwyczajny

     Dziennikarz, człowiek teatru, wieloletni kronikarz życia kulturalnego powojennego Wrocławia, propagator wiedzy o języku polskim, wieloletni członek Towarzystwa Miłośników Wrocławia, w tym członek pierwszego Zarządu TMW, w którym przewodniczył – jak to się wtedy mówiło – sekcji propagandy, dbającej o prasowy wizerunek nowo powstałego stowarzyszenia.

     Urodził się 11 sierpnia 1922 r. w Stryju na Kresach Wschodnich, lecz prawie całe swoje dzieciństwo i młodość spędził w Poznańskiem. Pierwsze nauki pobierał w Krotoszynie, a następnie w Ostrowie Wielkopolskim. Już jako uczeń szkoły średniej w Ostrowie rozpoczął swoją działalność dziennikarską – pisywał w Promieniu oraz w drugim tygodniku miejscowym. Od wczesnych lat młodzieńczych systematycznie gromadził na swoje prywatne potrzeby bogaty zbiór własnych recenzji (w formie felietonistycznej) z przeczytanych książek literackich.

     Egzamin dojrzałości złożył już w okresie okupacji po przesiedleniu do Lwowa, gdzie też spędził pierwsze lata wojny. Jego rodzina w tamtych czasach przeżyła największą tragedię – ojciec, podporucznik WP, został rozstrzelany w Charkowie po dłuższym przetrzymywaniu w obozie starobielskim. Młoda wdowa nie wyszła już powtórnie za mąż, a jej trzej synowie – Tadeusz był najstarszy – do końca (wszyscy już nie żyją) nosili w sobie piętno tej śmierci.

     Po przeprowadzce do Żyrzyna pod Lublinem ponad dwa lata Tadeusz Lutogniewski prowadził tajne nauczanie z różnych przedmiotów, w tym z języka polskiego i łaciny klasycznej. Po wojnie pracował jako nauczyciel języka polskiego w szkole spółdzielczości w Puławach, podjął też studia na wydziale filozoficznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

     Po przenosinach do Wrocławia, gdzie już na stałe osiadł wraz z matką i dwoma braćmi, rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, pozostając pod silnym wpływem profesora Tadeusza Mikulskiego, i odtąd też stał się jedną z tych osób, które od podstaw zaczęły tworzenie życia kulturalnego w odradzającym się po wojnie mieście; Jego podpis – obok podpisów m.in. A. Kowalskiej, A. Jochelsona i profesorów T. Mikulskiego, S. Rosponda, S. Łosia – znajduje się na liście obecności zebrania „statutowo-organizacyjnego” Koła Miłośników Literatury i Języka Polskiego, odbytego 28 stycznia 1946 r. w kawiarni „Monopol”, bezpośredniego poprzednika organizacji pisarskich we Wrocławiu. W 1947 r. zaczęła się Jego ciągła praca żurnalistyczna w popularnych dziennikach wrocławskich (Naprzód Dolnośląski, Gazeta Robotnicza), później, kierując całymi kolektywami redakcyjnymi, stał się współautorem nowatorskiej formuły grupy periodyków kulturalno-literackich: Nowe Sygnały (1956-1957, pierwszy po wojnie tygodnik kulturalny we Wrocławiu), Odra (1958-1967), Wiadomości (1969­1981), Sprawy i Ludzie (1982-1987). Przez długie lata był wyjątkowo aktywnym krytykiem teatralnym, w latach 1967-1969 pełnił funkcję kierownika literackiego w Teatrze Współczesnym. W końcowym okresie swojej aktywności zawodowej jako zastępca redaktora naczelnego skupił się na kierowaniu ambitnymi tygodnikami o profilu społeczno-kulturalnym (najpierw Wiadomości, następnie Sprawy i Ludzie). Ważny w biografii, a przede wszystkim dla dolnośląskiego środowiska literackiego, był Jego trud redakcyjny (1969-1971) w nieistniejącej już redakcji literatury współczesnej i pamiętnikarstwa ówczesnego Wydawnictwa Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

     W młodości uprawiał literaturę artystyczną, lecz przede wszystkim przez długie lata animował Czwartki Literackie, organizowane tradycyjnie przez Związek Literatów Polskich, w którego wrocławskich władzach zasiadał. Należy też przypomnieć, że przez połowę swojego długiego życia był dociekliwym, konsekwentnym i wiernym kronikarzem bogatego życia kulturalnego w specyficznym tyglu kulturowym powojennego Wrocławia.

     Tadeusz Lutogniewski był człowiekiem życzliwym ludziom, znawcą i miłośnikiem klasycznej łaciny, a jednocześnie żarliwym propagatorem wiedzy o języku polskim, posiadającym dar atrakcyjnego przekazywania jej tajników. Jego wieloletnia praca w tym względzie wydała swoje owoce w postaci felietonów, regularnie ukazujących się na łamach tygodnika Sprawy i Ludzie, w których interesująco (liczne listy od czytelników stanowiły widomy tego dowód) „punktowa” wszelkie uchybienia językowe, jakże często spotykane zarówno w życiu publicznym, w mediach, jak i w mowie potocznej. Za szczególny dorobek w dziedzinie upowszechniania kultury języka polskiego Polska Akademia Nauk przyznała Mu w 1989 r. Nagrodę im. Witolda Doroszewskiego. Mimo posiadania innych wyróżnień, konsekwentnie podkreślał, że nagroda PAN jest dla Niego najważniejsza i czerpie z niej najwięcej satysfakcji. Natomiast Towarzystwo Miłośników Wrocławia w uznaniu Jego zasług dla miasta uhonorowało Go Medalem „Za Zasługi dla Miasta Wrocławia", Medalem XXV-lecia TMW i Złotą Odznaką TMW.

     W ostatnich latach swojego życia zmagał się z ciężką chorobą. Zmarł 27 maja 2002 r. Osiemdziesiątą rocznicę urodzin Tadeusza obchodziliśmy w wielkim smutku, stojąc w gronie rodziny i przyjaciół nad świeżym grobem na cmentarzu Osobowickim.

Jerzy Lutogniewski
Kalendarz Wrocławski 2002

______________________________
Stowarzyszenie Dziennikarzy RP - Dolny Śląsk
Podwale 62, 50-010 Wrocław
tel./tel 48-71 341 87 60
sdrp.wroc@interia.pl